Dù chỉ được ra mắt cách hơn 2 tháng nhưng ChatGPT đang khiến nhiều người lao động (NLĐ) dù có trình độ, có nhiều năm kinh nghiệm cũng cảm thấy lo lắng về tương lai việc làm của mình. Từ việc trả lời những câu hỏi đơn giản một cách nhanh chóng, viết một bài báo nghiên cứu khoa học đầy đủ chỉ trong vài phút, cho đến việc vượt qua cuộc phỏng vấn viết code của Google, ChatGPT đang khiến cả thế giới sửng sốt.
Không ít người lo lắng
Day One - một công ty sáng tạo có nhiều văn phòng ở Mỹ đã đưa ra thuật ngữ "AI-nxiety" nhằm mô tả sự khó chịu về tác động của trí tuệ nhân tạo (AI) đối với khả năng sáng tạo của nhân loại. Thuật ngữ này cải biên từ "Anxiety", nó có nghĩa là sự lo lắng. Rõ ràng, thuật ngữ này cũng là mô tả thích hợp cho nỗi sợ hãi phổ biến hiện nay của không ít NLĐ về việc sẽ mất việc làm vào tay người máy, vào AI. Và nỗi sợ hãi này đang có rất nhiều cơ sở trong thực tế mà mới đây nhất là sự xuất hiện của ChatGPT.
Tại Diễn đàn Kinh tế thế giới tổ chức vào tháng 10-2020, các nhà kinh tế đã dự báo sẽ có khoảng 85 triệu việc làm có thể bị thay thế vào năm 2025, khi nhận thấy quá trình tự động hóa trong lực lượng lao động đang gia tăng với tốc độ nhanh hơn dự đoán. Ngày nay, dự báo trên đã được chứng minh. Tuy đang ở giai đoạn phát triển ban đầu nhưng các công nghệ AI đã đe dọa đáng kể đến nhiều ngành công nghiệp. Mới đây, Công ty Tin tức và Truyền thông Buzzfeed (Mỹ) đã cho biết họ sẽ sử dụng công nghệ AI để tạo nội dung, trong khi đó Netflix Nhật Bản đã sử dụng các tác phẩm nghệ thuật do AI tạo ra để sản xuất một bộ phim hoạt hình.
Các chuyên gia của Business Insider (Mỹ) cho rằng ChatGPT và các công nghệ AI liên quan khác có thể đe dọa một số công việc, đặc biệt là công việc văn phòng. Danh sách này bao gồm các công việc từ ngành công nghệ và tài chính, cũng như các vai trò trong lĩnh vực thiết kế đồ họa và truyền thông. Họ cũng khẳng định vẫn chưa chắc chắn nghề nghiệp nào có thể an toàn trước AI. Tuy vậy, các chuyên gia cho rằng công nghệ AI sẽ ảnh hưởng lên mọi công việc và mọi mặt của cuộc sống nhưng không thể thay thế hoàn toàn được con người. Chính xác hơn là công nghệ AI sẽ mở ra một cánh cổng mới đầy hứa hẹn cho thị trường lao động, việc làm trong kỷ nguyên mới.
Lập trình viên là một trong những công việc đang bị đe dọa bởi các công cụ trí tuệ nhân tạo
Thực tế thế nào?
Theo báo cáo của Diễn đàn Kinh tế thế giới năm 2020, làn sóng công nghệ AI được dự đoán sẽ tạo ra 97 triệu việc làm mới, trong đó đổi mới và khả năng thích ứng sẽ là một số kỹ năng có giá trị nhất trong thị trường việc làm kỷ nguyên 4.0.
Tổng hợp ý kiến của giới chuyên gia, Business Insider đưa ra danh sách 10 công việc có nguy cơ bị AI thay thế cao nhất, gồm: Các công việc trong ngành công nghệ thông tin (người viết mã, lập trình viên, kỹ sư phần mềm, nhà phân tích dữ liệu); công việc trong ngành truyền thông (quảng cáo, sáng tạo nội dung, báo chí); công việc ngành luật (trợ lý luật sư, trợ lý pháp lý); chuyên viên nghiên cứu thị trường; công việc ngành tài chính (chuyên viên phân tích tài chính, cố vấn tài chính cá nhân); giao dịch viên; thiết kế đồ họa; kế toán; dịch vụ chăm sóc khách hàng và giáo viên.
Bà Phạm Lan Khanh, người sáng lập và điều hành FreelancerViet, khẳng định với sự phát triển vượt bậc của AI mà tiêu biểu là ChatGPT sẽ khiến hàng loạt ngành nghề có sự thay đổi mạnh mẽ cả về công việc và cách làm việc trong thời gian tới. "Tuy chưa được hỗ trợ tại Việt Nam nhưng bằng nhiều cách, nhiều người Việt đã sử dụng thành thạo ChatGPT và thừa nhận chatbot này đã thay đổi cách họ làm việc. Tôi cho rằng công nghệ này chưa khiến mọi người mất việc nhưng khiến một số người không còn việc làm, hay nói cách khác là một công việc có thể được hoàn thành với ít nhân viên hơn" - bà Khanh nói.
Theo bà Khanh, một trong những năng lực chính của ChatGPT là sáng tạo nội dung nên rất hữu ích cho NLĐ. ChatGPT đóng vai trò như một trợ lý ảo, giúp NLĐ thực hiện các công việc như đưa ra ý tưởng để trả lời các câu hỏi của khách hàng, soạn bản tin e-mail, viết nội dung quảng cáo hấp dẫn trên các mạng xã hội, viết các kịch bản thuyết trình... Điều này cho phép NLĐ tiết kiệm thời gian, tập trung vào các nhiệm vụ khác để công việc được hiệu quả hơn.
Tuy nhiên, theo các chuyên gia việc làm cảm xúc, tình cảm và trải nghiệm cá nhân vẫn là thứ mà chưa có một công nghệ cao siêu nào có thể thay thế được, kể cả ChatGPT. Công cụ AI này sử dụng data có sẵn để đưa ra những câu trả lời nhưng không hiểu ngữ cảnh, văn phong và cả ngữ nghĩa của từng câu hỏi. Vì vậy, nhiều câu trả lời của ChatGPT rất ngây ngô đang được người dùng chia sẻ tràn ngập trên các diễn đàn mạng xã hội.
Trước mắt, ChatGPT có thể là công cụ nâng cao năng suất công việc, chúng vẫn cần phán đoán và quyết định của con người để tránh sai sót. Tại thời điểm này, cách tốt nhất để đối phó với ‘’nỗi lo lắng về AI’’ chính là học cách sử dụng AI và ứng dụng chúng vào công việc của chúng ta” - bà Phạm Lan Khanh chia sẻ.
