Công nghệ được xem như một tác nhân tôn giáo mới

Công nghệ như là động lực thúc đẩy sự phát triển của các tôn giáo trong bối cảnh mới

Kể từ tháng 3 năm 2020, châu Âu bắt đầu bị ảnh hưởng bởi COVID-19. Nhiều tổ chức tôn giáo ở đây đã buộc phải hủy bỏ tất cả các sự kiện hay tụ họp lớn để hạn chế sự lây lan của virus. Tuy nhiên, những tín đồ trung thành của các tôn giáo đã không ngừng tìm kiếm những cách mới để tham gia vào các sự kiện xã hội và kết nối với nhau. Điều này đã dẫn đến việc tăng cường ứng dụng công nghệ như một phương thức quan trọng để duy trì và phát triển các hoạt động tôn giáo.

Mặc dù công nghệ đã có mặt trong đời sống tôn giáo của các tín đồ ở một mức độ nào đó trước khi virus corona xuất hiện. Nhưng nghiên cứu từ Belarus chỉ ra rằng cuộc khủng hoảng virus corona đã đẩy nhanh quá trình số hóa ít nhất mười lần. Ảnh hưởng ngày càng tăng của công nghệ trong đời sống tôn giáo được thể hiện rõ ràng bằng nhiều sáng kiến của các nhà thờ, giáo đường Do Thái và nhà thờ Hồi giáo trong việc ứng dụng công nghệ trong hoạt động.

Việc tổ chức các cuộc tụ họp tôn giáo trực tuyến đã khiến cho quá trình số hóa tôn giáo, bắt đầu trước COVID-19, ngày nay trở nên đặc biệt rõ ràng hơn.

Mặc dù các yếu tố tôn giáo truyền thống trong hoạt động vẫn còn hiện diện ở châu Âu. Tuy nhiên ảnh hưởng của công nghệ được xem như một tác nhân tôn giáo mới - trong bối cảnh của COVID-19 với những lợi ích to lớn cũng như xu hướng tất yếu.

Giáo hoàng ở Thành phố Vatican, các giám mục chính thống ở Đông Âu, và Giáo hội Anh ở Vương quốc Anh đều thể hiện quan điểm xem công nghệ như một yếu tố quan trọng duy trì hoạt động tôn giáo trong bối cảnh đại dịch và phát triển tổ chức tôn giáo trong tương lai.

Trong thông điệp của Đức Thánh cha Phanxicô gửi đến nhiều tín đồ trên thế giới, ông kêu gọi mọi người hãy trang bị cho mình những kiến thức và kỹ năng về công nghệ để có thể thích ứng với những hình thức hoạt động tôn giáo trực tuyến. Công nghệ có thể được coi là tác nhân tôn giáo, theo nghĩa là chúng đóng một phần quan trọng trong cuộc sống của các tín đồ.

Giờ đây, người ta không cần đến tụ họp tại các nhà thờ, nhà thờ Hồi giáo hoặc giáo đường Do Thái cũng có thể cùng nhau tham dự một buổi lễ tôn giáo, cùng nhau hát và cầu nguyện, và cùng nhau yên lặng trong không gian trực tuyến. Giáo lý, đức tin và thánh lễ đều được số hóa và truyền tải đến mọi con chiên. Đó là lợi ích tuyệt vời của công nghệ mà càng ngày người ta càng nhận thức và nắm bắt được.

Bên cạnh các nhà lãnh đạo tôn giáo, một số chính trị gia cũng tham gia rất nhiều vào các hoạt động tôn giáo trực tuyến của đất nước họ. Điều này đặc biệt được thấy ở nhiều nước Đông Âu. Aleksandr Lukashenko, tổng thống Belarus, gần đây đã tuyên bố rằng "Truyền thống Cơ đốc giáo chính thống vẫn là nền tảng đạo đức cho người dân Belarus. Công nghệ đã trao cho chúng ta nhiều cơ hội mới để thực hành tôn giáo hơn".

Các nhà thờ truyền giáo ở Hà Lan đã hoạt động tích cực trên nền tảng trực tuyến trước đó. Họ nhận thấy rằng mạng xã hội là một cách dễ dàng để tiếp cận những tín đồ trung thành và mở rộng sự kết nối giữa họ.

Đức Thánh Cha Phanxicô đã phát trực tiếp các buổi lễ buổi sáng của mình từ Thành phố Vatican, và nói chuyện trước Quảng trường St Peter vắng vẻ, thay vì yêu cầu các tín hữu đến tham dự các buổi lễ của ngài. Tại Đức, việc chăm sóc mục vụ qua điện thoại được chú ý nhiều hơn, vì các mục sư không thể đến thăm các tín hữu trong nhà thờ.

Tuy nhiên có sự khác nhau trong việc sử dụng công nghệ để cử hành các ngày lễ của các tôn giáo. Lễ Phục sinh, Lễ Ramadan và Lễ Vượt qua đều đã nhanh chóng chuyển sang hình thức trực tuyến. Các cộng đồng Do Thái đã điều chỉnh các quy tắc sử dụng công nghệ trong bữa ăn Seder. Đối với hầu hết người Do Thái, việc sử dụng các phương pháp giao tiếp trực tuyến được cho phép, miễn là phiên họp được thiết lập trước khi bữa ăn thực sự bắt đầu. Hay lễ Phục sinh thường được tổ chức trong nhà thờ giờ đây đã được phát trực tiếp trên nền tảng trực tuyến.

Người Hồi giáo cũng đã điều chỉnh các lễ kỷ niệm Ramadan của họ. Đó là thay vì tụ tập với gia đình và bạn bè, những tín đồ trung thành đã kết nối với nhau qua các nền tảng liên lạc kỹ thuật số như Skype.

Công nghệ giúp các tôn giáo kết nối, tiếp cận và thu hẹp khoảng cách

Trước hết, công nghệ kỹ thuật số cho phép những tín đồ trung thành duy trì kết nối với cộng đồng tôn giáo của họ, ngay cả khi các cuộc tụ họp trực tiếp bị hủy bỏ. Bằng cách tụ tập trực tuyến hoặc xem một dịch vụ phát trực tiếp, một tín đồ vẫn có thể có ý thức về cộng đồng tôn giáo của họ, ngay cả trong thời gian bị cách ly. Điều này cũng góp phần tạo nên cảm giác tập thể trong hoạt động tôn giáo ở mỗi cá nhân.

Trên thực tế, theo The Guardian, bằng các nền tảng trực tuyến, một số tín đồ trung thành đang kết nối thường xuyên hơn bao giờ hết trong thời kỳ CPVID-19. Tờ Berlingske của Đan Mạch viết rằng, nhờ công nghệ, mà các tín đồ thậm chí còn trở nên sùng đạo hơn trước đây.

Không chỉ các dịch vụ và lễ kỷ niệm được đưa lên mạng, các phần khác của đời sống tôn giáo của các tín hữu cũng đang tiếp tục bằng kỹ thuật số. Ở Hà Lan, các chuyên gia trẻ tuổi đang thảo luận về các chủ đề của họ thông qua các cuộc trò chuyện và cuộc gọi WhatsApp. Ở Scotland, virus corona không thể ngăn cản các hoạt động mới của một linh mục - không phải trong đời thực, mà thông qua Zoom.

Mặt khác, công nghệ cho phép các cộng đồng tôn giáo tiếp cận lượng tín đồ lớn hơn bao giờ hết. Với sự trợ giúp của công nghệ, các tín đồ sẽ dễ dàng hơn khi tham gia các lễ kỷ niệm của một nhà thờ, nhà thờ Hồi giáo hoặc giáo đường Do Thái nào đó. Ngay cả khi họ ở vùng hoặc quốc gia khác.

Do đó, một số cơ sở tôn giáo đang trải qua sự gia tăng về phạm vi địa lý của họ. Ví dụ, một nhà thờ ở Oulu, phía bắc Phần Lan, nhận thấy rằng các buổi phát trực tiếp về hoạt động của họ đã tiếp cận nhiều người ở Helsinki hơn ở chính Oulu.

Sự phát triển về công nghệ trong đời sống tôn giáo cũng được chứng kiến ở Vương quốc Anh, nơi cứ bốn người Anh trưởng thành thì có một người đã tham gia một nghi lễ tôn giáo trực tuyến kể từ khi virus corona diễn ra, so với sáu phần trăm người lớn thường xuyên đi lễ trong thời gian bình thường.

Điều này được minh họa bằng thánh lễ Chúa Nhật Lễ Lá của Anh tại Nhà thờ Plymouth. Nhà thờ này thường thu hút 650 người thờ phụng và đã có 2.200 người theo dõi dịch vụ trực tuyến. Cũng tại Ireland, số người đang kết nối với các dịch vụ trực tuyến đạt mức cao nhất so với số người đến nhà thờ trước COVID-19. Hơn nữa, giáo hoàng thậm chí còn tiếp cận tới 11 triệu người trong khi ban phép lành đặc biệt Urbi et Orbi trực tuyến.

Công nghệ không chỉ có thể giúp các tổ chức tôn giáo mở rộng phạm vi địa lý, mà còn giúp tiếp cận các nhóm mới. Ví dụ, các nhà thờ Hồi giáo có thể tiếp cận những người trẻ tuổi, những người ngày càng khó liên lạc, thông qua việc sử dụng các nền tảng kỹ thuật số.

Có thể thấy rằng công nghệ kỹ thuật số cho phép thu hẹp khoảng cách giữa những người tôn giáo đã không đi nhà thờ trong một thời gian dài và các nhà thờ hiện đang phát trực tiếp các dịch vụ của họ. Ví dụ, ở Đức, nhiều người đã chia sẻ thông điệp của Đấng Christ thông qua podcast, blog và phương tiện truyền thông xã hội. Bởi vì cuộc khủng hoảng do đại dịch hiện tại buộc các cộng đồng truyền thống phải suy nghĩ về cách lên mạng để kết nối. Do vậy, đây là cơ hội để các nhà thờ truyền thống và những người đã rời bỏ nhà thờ - nhưng không theo đức tin của họ - tìm lại nhau.

Ở Việt Nam, trước diễn biến phức tạp của đại dịch COVID-19. Các nhà thờ cũng thực hiện các nghi lễ tín ngưỡng trực tuyến. Đời sống tôn giáo kỹ thuật số đã hiện diện trong các sự kiện cụ thể trong cuộc sống, từ đám tang, đến đám cưới, nghi lễ sinh đẻ và việc tuân thủ các ngày lễ.

Số lượng người tham dự các dịch vụ thờ phụng trực tuyến đã cao hơn. Rõ ràng, đại dịch đã thúc đẩy quá trình tiến tới số hóa vốn đã là xu hướng tất yếu. Nhưng nó cũng khiến mọi người nhận thức rõ hơn về những gì là lợi ích và cơ hội số hóa. Thách thức đối với các cộng đồng tôn giáo trong tương lai sẽ là duy trì những điều tốt đẹp, chẳng hạn như tăng khả năng tiếp cận, đồng thời mang lại cảm giác cộng đồng và kết nối trên nền tảng trực tuyến với những lợi ích to lớn hơn