Chỉ số do cơ quan giám sát TPTM (The Smart City Observatory), thuộc Trung tâm Năng lực cạnh tranh thế giới IMD thực hiện. Cơ quan này kết hợp dữ liệu và phản hồi khảo sát cư dân để cho thấy mức độ ứng dụng công nghệ của các thành phố để giải quyết những thách thức và cải thiện chất lượng cuộc sống.
Trong số 141 thành phố được xếp hạng có hai thành phố của Việt Nam là Hà Nội (hạng 100) và TP. Hồ Chí Minh (hạng 103). Có tổng cộng 20.000 người đã được khảo sát về 15 khía cạnh của cuộc sống ở thành phố của họ và những vấn đề họ cho là cấp bách nhất cũng như cảm xúc của họ về các vấn đề liên quan đến công nghệ như sử dụng dữ liệu cá nhân và nhận dạng khuôn mặt.
Chỉ số năm nay bao gồm dữ liệu cấp thành phố từ chỉ số phát triển con người (HDI) của Global Data Lab, đo lường tuổi thọ, số năm đi học dự kiến và số năm học trung bình đã hoàn thành, cũng như thu nhập bình quân đầu người của công dân thành phố. Trước đây, dữ liệu cấp quốc gia đã được sử dụng.
Bài học từ Zurich
Tuổi thọ trung bình ở Zurich là 84 và người dân coi nhà ở giá rẻ, tắc đường, thất nghiệp và chất lượng không khí là những ưu tiên chính của họ. 80% người dân tham gia khảo sát cho biết giao thông công cộng là thỏa đáng và 71% nghĩ rằng thật dễ dàng để tìm thông tin về các quyết định của chính quyền địa phương.
Ông Bruno Lanvin, Chủ tịch Smart City Observatory, trao đổi với Cities Today rằng các mẫu khảo sát ở mỗi thành phố đều mang tính đại diện. Các yếu tố góp phần khiến Zurich trở thành TPTM nhất thế giới bao gồm việc thành phố này đã chứng tỏ khả năng vừa là một trung tâm toàn cầu vừa là “một thành phố đáng sống với các chính sách mạnh mẽ lấy con người làm trung tâm”.
Ông Bruno Lanvin cho biết: “Rõ ràng, Zurich được hưởng lợi từ thực tế đây là một thành phố của Thụy Sĩ, do đó được hưởng lợi từ tất cả các thương hiệu hình ảnh tích cực gắn liền với đất nước quê hương của mình trong các lĩnh vực như quản trị, an toàn và chất lượng cuộc sống. Nhưng Zurich cũng nổi bật bởi là một trung tâm giao thông toàn cầu, được kết nối chặt chẽ thông qua sân bay Kloten cũng như hệ thống đường sắt và đường bộ đáng tin cậy”.
Sự kết hợp các yếu tố việc làm, tài chính,... khiến thành phố này trở thành một thỏi nam châm thu hút tài năng toàn cầu. Vị trí địa lý và thời tiết ôn hòa của Zurich cũng khiến nơi đây trở thành một nơi có cảnh quan đẹp và chất lượng cuộc sống hiếm có.
Bất chấp một số đặc tính độc đáo của Zurich, Lanvin tin rằng các thành phố khác có thể rút ra bài học, bao gồm tầm quan trọng của việc thúc đẩy liên kết giữa các trường đại học hàng đầu và ngành công nghiệp như một công cụ để thúc đẩy đổi mới và thu hút đầu tư từ các công ty toàn cầu hàng đầu.
Ông nói: “Ưu tiên cho sự hòa nhập và đa dạng giúp thành phố năng động hơn và cởi mở hơn với thế giới, đồng thời làm cho cuộc sống thành phố trở nên sôi động hơn cho người dân và các doanh nghiệp (DN)”.
Bên cạnh đó, việc khai thác lịch sử và văn hóa của một thành phố cũng là một cách hiệu quả để tạo ra cảm giác về “sự độc đáo” của thành phố và giúp chiến lược TPTM trở nên bền vững hơn trước những thay đổi trong tương lai.
Các siêu thành phố
Các thành phố châu Á và châu Âu thống trị top 20 năm nay. Trong số đó, IMD gọi tên 6 “siêu quán quân” vì liên tục cải thiện thành tích kể từ năm 2019: Zurich, Oslo, Singapore, Bắc Kinh, Seoul và Hong Kong.
Lanvin cho biết tính bền vững cũng đang trở nên quan trọng như một yếu tố quyết định thành công của TPTM. Ông cho biết điều này thể hiện rõ ở Zurich cũng như các thành phố “hạng hai” như Montreal và Bilbao. Điều này vượt xa các kế hoạch tối ưu hóa việc sử dụng năng lượng hoặc khuyến khích các giải pháp di chuyển sạch. Một số thành phố trên khắp thế giới hiện đang theo đuổi các chiến lược chọn lọc để thu hút nhân tài và đầu tư thông qua các DN phát thải bằng 0.
Ông nói thêm: “Khi chúng tôi bắt đầu lập chỉ số này, chúng tôi đã có giả thuyết khả thi rằng các TPTM bền vững sẽ là những thành phố tập trung vào con người thay vì công nghệ. Và chúng tôi rất vui khi thấy rằng trong 5 năm qua, điều này đang trở thành một nguyên tắc trung tâm”.
Ông lưu ý rằng sự thúc đẩy cho việc này đến từ người dân cũng như các nhà lãnh đạo thành phố. “Vì vậy, chúng tôi đang có một cái nhìn nghiêm túc về những gì công nghệ có thể làm và không thể làm. Rõ ràng đó là cốt lõi của TPTM, nhưng không phải là mục tiêu.”
Người phát ngôn của văn phòng thị trưởng tại TP. Zurich trao đổi với Cities Today qua email: “Chúng tôi rất vui mừng được vinh danh đầu tiên trong Chỉ số TPTM của IMD và chính quyền thành phố đang nỗ lực hướng tới một thành phố cởi mở, hợp tác và toàn diện, tập trung vào các yêu cầu của cư dân của thành phố”.
“Như báo cáo chỉ số đã đề cập, cách hiểu chung về “TPTM” đã trải qua những thay đổi trong những năm gần đây, chuyển từ định nghĩa thuần túy tập trung vào công nghệ sang định nghĩa lấy người dân làm trung tâm, tính bền vững và hòa nhập đóng vai trò lớn hơn nhiều. Hiểu biết của chúng tôi về thông minh, như được trình bày trong chiến lược TPTM của chúng tôi, luôn là hiểu biết tập trung vào con người, kết nối họ với nhau và với chính quyền thành phố nhờ sự trợ giúp của công nghệ để mang lại kết quả tích cực. Do đó, chúng tôi hoan nghênh động thái này hướng tới một thành phố tập trung vào con người hơn”.
Người phát ngôn nói thêm: Các ưu tiên của người trả lời chỉ số rất phù hợp với chiến lược 2035 cũng như các chiến lược chuyên gia tương ứng của chúng tôi. Với mục tiêu phát thải ròng bằng 0, chúng tôi đang nỗ lực để lượng khí thải trung tính vào năm 2040 và thậm chí sớm hơn (2035) trong chính cơ quan quản lý thành phố.
“Mục tiêu nhà ở giá rẻ của chúng tôi có nghĩa là đến năm 2050, chúng tôi muốn ít nhất 1/3 thị trường cho thuê nhà ở Zurich là phi lợi nhuận. Và với chiến lược giao thông thành phố 2025, chúng tôi đang ưu tiên phương tiện giao thông công cộng, đi xe đạp và đi bộ hơn phương tiện giao thông cá nhân có động cơ. Điều này cho thấy rằng chúng tôi đang nghiên cứu các chủ đề quan trọng đối với người dân Zurich và những người được hỏi hài lòng với tiến trình mà chúng tôi đang đạt được”.
Giám sát
Cuộc khảo sát đã hỏi người dân về các chủ đề công nghệ như thanh toán không dùng tiền mặt và liệu họ có chia sẻ dữ liệu cá nhân hay không. Lanvin cho biết tính năng nhận dạng khuôn mặt được đưa vào vì đây là một công nghệ gây tranh cãi. Ông nhận xét: “Có nhiều cách để TPTM có thể bị mang tiếng xấu và việc giám sát là một trong số đó".
Nhận dạng khuôn mặt đã bị cấm ở một số nơi và thường gây ra các cuộc tranh luận về độ chính xác, khả năng thiên vị và quyền tự do dân sự. Mặc dù mọi nngười nhận ra tiềm năng của những công cụ này đối với một số vấn đề nhất định tồn tại ở các thành phố, nhưng điều đó không làm giảm bớt nỗi sợ hãi hoặc lo ngại về quyền tự do cá nhân.
Tại Zurich, 60% số người được hỏi nói rằng họ sẽ cảm thấy thoải mái với việc sử dụng các công nghệ nhận dạng khuôn mặt để giảm tội phạm, trong khi ở Oslo là 66% và ở Canberra là 68%./.