Đây không phải là nghĩa địa chôn cất người đã mất, mà là “nghĩa địa ô tô điện”, nơi đó có hàng trăm chiếc ô tô điện bị bỏ hoang giữa cỏ dại và rác rưởi.
Hãng tin Bloomberg vừa có bài viết phản ánh về ô tô điện bị bỏ rơi, chất đống tại các thành phố ở Trung Quốc. Thông tin cho biết những “vựa ô tô điện cũ bị bỏ rơi” đã mọc lên ở ít nhất nửa tá thành phố trên khắp Trung Quốc, mặc dù một số ít “vựa” đã được dọn sạch. Ở Hàng Châu, một số ô tô đã bị bỏ lại quá lâu đến nỗi cây cối mọc ra từ thùng xe. Lại có những chiếc xe bị loại bỏ vội vàng đến nỗi đồ chơi trên ô tô vẫn còn nằm đó.
Những cảnh này gợi lại hậu quả của cuộc khủng hoảng chia sẻ xe đạp trên toàn quốc vào năm 2018, khi hàng chục triệu chiếc xe đạp bị trôi xuống sông, mương và bãi đậu xe bỏ hoang sau khi các công ty khởi nghiệp được các big tech như Ofo và Mobike hỗ trợ “đột nhiên phất lên và sau đó sụp đổ”.
Lần này, những chiếc xe điện có thể đã bị bỏ rơi sau khi các công ty gọi xe sở hữu chúng thất bại hoặc vì chúng sắp trở nên lỗi thời khi các nhà sản xuất ô tô tung ra hết EV này đến EV khác với các tính năng tốt hơn và phạm vi lái xe dài hơn. Những nghĩa địa xe điện là một đại diện nổi bật cho sự dư thừa và lãng phí có thể xảy ra khi nguồn vốn tràn ồ ạt vào một ngành công nghiệp đang phát triển, và có lẽ cũng là một tượng đài kỳ lạ cho sự tiến bộ vượt bậc trong lĩnh vực vận tải điện trong vài năm qua.
Khoảng một thập kỷ trước, được sự khuyến khích và các khoản trợ cấp của chính phủ, hàng trăm nhà sản xuất ô tô trên khắp Trung Quốc, cả những công ty lâu đời và công ty khởi nghiệp, đã lấn sân sang sản xuất ô tô điện. Họ đã tạo ra một số lượng lớn xe điện - những chiếc xe tương đối đơn giản chỉ có thể chạy được khoảng 100 km (62 dặm) trong một lần sạc.
Những phương tiện đó chủ yếu được các công ty thuê xe mua lại và cho tài xế thuê. Young Huang, nhà phân tích cấp cao của JSC Automotive, một công ty tư vấn có văn phòng ở Thượng Hải và Stuttgart, cho biết: “Khi thị trường xe điện Trung Quốc mới bắt đầu, các công ty hồ hởi sử dụng để giao hàng. Chỉ một vài khách hàng tư nhân chọn mua”.
Kể từ đó, ngành công nghiệp này đã phát triển theo cấp số nhân. Trung Quốc hiện là quốc gia dẫn đầu thế giới về ô tô sạch, sản xuất khoảng 6 triệu xe điện và xe hybrid vào năm ngoái, tương đương gần 1/3 số ô tô mới được bán trong nước. Trung Quốc chiếm 60% đội xe điện hiện tại của thế giới và có cơ sở hạ tầng sạc EV rộng lớn nhất trên Trái đất - cũng được chính phủ hỗ trợ.
Nhưng sự phát triển nhanh như chớp đó để lại rất nhiều thương vong. Nhiều công ty gọi xe đi đầu xu hướng sử dụng xe điện đã ngừng hoạt động. Hiện chỉ có khoảng 100 nhà sản xuất ô tô điện Trung Quốc, giảm từ khoảng 500 vào năm 2019.
Các “nghĩa địa” này là hậu quả đáng lo ngại của sự hợp nhất đó. Không chỉ gây chướng mắt vì tạo thành một “bãi rác”, việc loại bỏ xe điện nhanh chóng khiến lợi ích về mặt môi trường của xe điện giảm sút. Pin đã qua sử dụng của xe điện cũng chứa các thành phần quý giá như niken, lithium và coban - những kim loại có thể được tái chế để làm cho ngành công nghiệp xe điện của Trung Quốc trở nên thân thiện hơn với môi trường.
Theo báo cáo của phương tiện truyền thông địa phương, chính quyền Hàng Châu đã tuyên bố sẽ xử lý những chiếc ô tô bắt đầu tích tụ vào năm 2019. Nhưng sau khi quét các hình ảnh vệ tinh và đột nhập qua những con đường đất mọc um tùm, Bloomberg đã phát hiện ra một số địa điểm chứa đầy xe điện bị bỏ rơi ở các quận Yuhang và West Lake của thành phố..
Trước khi Tesla đến Trung Quốc và bắt đầu sản xuất ô tô từ nhà máy ở Thượng Hải vào đầu năm 2020, hầu hết xe điện được sản xuất tại nền kinh tế lớn thứ hai thế giới đều là xe nhỏ và chất lượng thấp. Chúng hầu như không hấp dẫn người tiêu dùng trước vô số ô tô động cơ đốt trong đẹp mắt.
Để thúc đẩy EV, vào cuối những năm 2000, chính phủ bắt đầu đưa ra các khoản giảm giá lên tới 60.000 nhân dân tệ (8.400 USD) cho mỗi phương tiện và hạn chế quyền sở hữu ô tô chạy xăng ở một số thành phố lớn. Các nhà sản xuất ô tô đã hỗ trợ hoặc thành lập một số công ty khởi nghiệp gọi xe, và sử dụng xe điện cho đội xe.
Ví dụ, Geely đứng sau Caocao Chuxing hiện vẫn đang hoạt động. Nhưng một dịch vụ chia sẻ ô tô khác có tên Panda, được hỗ trợ bởi Chongqing Lifan Auto Co., đã đóng cửa và chính Lifan Auto đã đệ đơn phá sản vào năm 2020.
Vào giữa những năm 2010, Trung Quốc đã tăng cường thúc đẩy EV bằng hệ thống tín dụng, thưởng cho các hãng xe sản xuất EV và phạt những hãng xe sản xuất ô tô tiêu thụ nhiên liệu cao. Theo báo cáo năm 2021 của Fitch Ratings, một số hãng xe bắt đầu thành lập công ty gọi xe, từ đó dễ dàng tiêu thụ lượng xe điện tồn kho ngày càng tăng mà công chúng không mua.
Một số công ty cũng bắt đầu gian lận chương trình trợ cấp bằng cách làm sai lệch hồ sơ cho những chiếc xe điện không tồn tại. Ví dụ, họ có thể sản xuất một khung xe rỗng không chứa pin hoặc chế tạo ô tô với pin không đáp ứng đúng thông số kỹ thuật. Hàng chục công ty đã bị phát hiện lừa đảo với mức yêu cầu trợ cấp hơn 9,3 tỷ nhân dân tệ (1,3 tỷ USD).
Bắc Kinh bắt đầu cắt giảm trợ cấp quốc gia cho tất cả các giao dịch mua ô tô điện vào năm 2019. Nhiều công ty gọi xe không chuẩn bị cho sự thay đổi chính sách, ảnh hưởng nghiêm trọng đến dòng tiền của họ.
Nghĩa địa EV lần đầu tiên bắt đầu thu hút sự chú ý của công chúng vào cuối năm đó, khi người dùng internet và phương tiện truyền thông địa phương đưa tin về hiện tượng này.
Giám đốc nghiên cứu doanh nghiệp Trung Quốc của Fitch Ratings, Jing Yang, một trong những tác giả của báo cáo năm 2021 của cơ quan này, cho biết giờ đây bà không ngạc nhiên khi biết sự tồn tại của nghĩa địa xe điện.
Theo bà, các công ty taxi và nhà điều hành đội xe chấp nhận xe điện đã làm tốt việc giáo dục người tiêu dùng rằng xe điện là lựa chọn thay thế an toàn. Nó thúc đẩy các nhà sản xuất đầu tư vào các công nghệ liên quan đến EV vào thời điểm thực sự không có thị trường tiêu dùng.
Nhiếp ảnh gia Wu Guoyong ở Thâm Quyến là một trong những người đầu tiên ở Trung Quốc ghi lại hậu quả lãng phí do sự phát triển điên cuồng, chụp những bức ảnh ấn tượng bằng máy bay không người lái về hàng đống xe đạp bị bỏ hoang vào năm 2018. Năm 2019, anh quay cảnh hàng nghìn chiếc ô tô điện từ trên không tại những bãi đất trống xung quanh Hàng Châu và Nam Kinh, thủ phủ tỉnh Giang Tô phía đông Trung Quốc.
