Cân nhắc mở rộng phạm vi điều chỉnh
Đa số ý kiến thảo luận của đại biểu Quốc hội tán thành cao với sự cần thiết sửa đổi Luật này nhằm kịp thời thể chế hóa quan điểm, chủ trương của Đảng về một số chính sách chủ động phát triển kinh tế số, chuyển đổi số, đáp ứng yêu cầu của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư.
Dự thảo Luật mở rộng phạm vi điều chỉnh đến các hoạt động của đời sống xã hội, bao gồm giao dịch điện tử của các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong lĩnh vực dân sự, kinh doanh, thương mại, hành chính và các lĩnh vực khác do pháp luật quy định.
Việc mở rộng phạm vi điều chỉnh của Luật hướng tới hai mục tiêu nhằm tạo điều kiện tốt hơn trong ứng dụng giao dịch điện tử trong toàn bộ hoạt động kinh tế - xã hội và tạo điều kiện thuận lợi cho công cuộc chuyển đổi chuyển đổi số của đất nước. Tuy nhiên, các đại biểu Quốc hội cũng đề nghị cần cân nhắc kỹ vấn đề này với nhiều nguyên nhân.
Trong đó, đại biểu Nguyễn Thị Mai Hoa (Đoàn Đồng Tháp) cho rằng, việc mở rộng phạm vi điều chỉnh phải kèm theo các điều kiện bảo đảm nguồn lực về hạ tầng công nghệ thông tin, con người thì liệu có bảo đảm bố trí đủ kinh phí cho lộ trình xây dựng nâng cấp các hệ thống hiện tại. Ngoài ra, một số thông tin liên quan đến bí mật nhà nước, an ninh, quốc phòng, bí mật công tác bí mật kinh doanh có thể có nguy cơ lộ lọt bị chiếm đoạt khi thực hiện giao dịch điện tử.
“Có hợp lý không khi đưa hết tất cả vào phạm vi điều chỉnh và nếu đưa vào thì cần phải kèm theo những điều kiện nào”, đại biểu Nguyễn Thị Mai Hoa đặt vấn đề và đề nghị cân nhắc việc mở rộng phạm vi điều chỉnh của dự thảo Luật và lộ trình thực hiện để bảo đảm tính khả thi.
Về vấn đề này, đại biểu Trần Thị Hồng Thanh (Đoàn Ninh Bình) cho rằng, để bảo đảm tính khả thi dự thảo Luật, cần có lộ trình để chuyển đổi giao dịch điện tử trong một số ngành, lĩnh vực có thủ tục hành chính phức tạp, đa dạng như liên quan đến đất đai, đấu thầu xây dựng, quy hoạch.
“Cần cân nhắc, hạn chế mở rộng phạm vi điều chỉnh đối với một số lĩnh vực như cấp các giấy tờ về đăng ký kết hôn, quyết định ly hôn, giấy khai sinh hiện nay vẫn cần phải có mặt của những người có liên quan hoặc thân nhân của họ theo quy định của pháp luật”, đại biểu Trần Thị Hồng Thanh nói.
Bảo đảm an toàn dữ liệu
Bên cạnh đó, các đại biểu Quốc hội cũng bày tỏ sự quan tâm đến công tác bảo đảm an toàn dữ liệu trong dự thảo Luật.
Đóng góp ý kiến, đại biểu Phạm Đức Ấn (Đoàn Hà Nội) nhấn mạnh dự án Luật cần phải bảo đảm về dữ liệu trong giao dịch điện tử, đặc biệt là trong công chứng các giấy tờ. Tuy nhiên, trong dự án Luật vẫn rất nhiều chỗ coi giao dịch điện tử như phái sinh của giao dịch giấy và văn bản giấy.
Theo đại biểu Phạm Đức Ấn, trong dự án Luật cần phải thể hiện trực tiếp về tính pháp lý của giao dịch điện tử, về dữ liệu điện tử chứ không nói là tương đương. Chính điều này cũng dẫn đến vướng mắc được đề cập liên quan đến vấn đề công chứng các giấy tờ. Bởi vì trong giao dịch điện tử, cách thức của vấn đề này hoàn toàn khác với việc công chứng.
Đại biểu Trần Chí Cường (Đoàn Đà Nẵng) đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu về việc kiểm soát dữ liệu của các tổ chức, doanh nghiệp. Bên cạnh đó, cần có quy định về các hành vi bị cấm như làm làm lộ, lọt thông tin của cá nhân trong giao dịch điện tử.
“Trong giao dịch điện tử, dữ liệu là yếu tố quan trọng nhất bao gồm việc quy định quyền và nghĩa vụ của người tạo ra dữ liệu, quyền của người sử dụng dữ liệu, các quyền và nghĩa vụ liên quan đến việc sử dụng dữ liệu. Tuy nhiên, trong dự thảo Luật chưa quy định rõ các nội dung này”, đại biểu Trần Chí Cường nói.
Vì vậy, đại biểu Trần Chí Cường đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu bổ sung nhằm bảo đảm cơ sở pháp lý cho việc giải quyết các tranh chấp liên quan đến sử dụng, khai thác, phân tích, kinh doanh các dịch vụ liên quan đến dữ liệu được tạo ra trong các giao dịch điện tử. Bên cạnh đó, vấn đề bảo vệ thông tin cá nhân trên không gian mạng cần được quan tâm.
Đồng thời, đại biểu Nguyễn Minh Đức (Đoàn thành phố Hồ Chí Minh) đề nghị cần có quy định về quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm của lực lượng an ninh mạng, bảo đảm thống nhất với quy định trong Luật An ninh mạng để bảo đảm an ninh, an toàn trong thực hiện giao dịch điện tử.
Tiếp thu các ý kiến của các đại biểu, Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng cho biết, về phạm vi áp dụng Luật là dựa trên cơ sở hiện nay công nghệ số đã sẵn sàng, phổ biến, an toàn, tin cậy, đáp ứng được các yêu cầu đặt ra. Dự thảo Luật cũng bổ sung quy định pháp lý về một số dịch vụ bảo đảm tin cậy cho các giao dịch trên môi trường số.
Nhấn mạnh Luật Giao dịch điện tử được sửa đổi theo nguyên tắc “thực sao thì số vậy” và “số phải phong phú hơn thực”, do đó Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông khẳng định luật sửa đổi phải bảo đảm có độ phủ rộng và chi phí phải thấp hơn trong môi trường thực, làm phong phú hơn các loại giao dịch, tránh việc lên môi trường số thì phức tạp hơn, đắt hơn. Đồng thời, phải bảo đảm tính khả thi khi áp dụng, tính đồng bộ với các luật khác, tính thống nhất, xuyên suốt trong luật này.
Phát biểu kết luận nội dung này, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho biết, trong phiên thảo luận có 15 đại biểu phát biểu. Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ chỉ đạo cơ quan thẩm tra phối hợp chặt chẽ với cơ quan soạn thảo và các cơ quan liên quan nghiên cứu các ý kiến của đại biểu Quốc hội để tiếp thu, hoàn chỉnh dự thảo luật trình Quốc hội xem xét thông qua vào kỳ họp thứ năm (tháng 5-2023).
