Các giao dịch bí mật và tài sản ẩn của một số người giàu nhất và quyền lực nhất thế giới đã được tiết lộ trong kho dữ liệu nước ngoài bị rò rỉ lớn nhất trong lịch sử.
Hôm Chủ nhật, Hiệp hội các nhà báo điều tra quốc tế (ICIJ) đã công bố các đoạn trích từ khoảng 11,9 triệu tài liệu chứa thông tin về các tài khoản nước ngoài của các chính trị gia và người nổi tiếng.
Hoạt động bên trong của một thế giới tài chính bóng tối
Tài liệu Pandora vạch trần những công việc bí mật của 35 nhà lãnh đạo thế giới, bao gồm cả các tổng thống, thủ tướng và nguyên thủ quốc gia nguyên và đương nhiệm. Họ cũng làm sáng tỏ nguồn tài chính bí mật của hơn 300 quan chức nhà nước khác như các bộ trưởng, thẩm phán, thị trưởng và tướng lĩnh quân đội ở hơn 90 quốc gia.
Hơn 100 tỷ phú có mặt trong dữ liệu bị rò rỉ này, cũng như những người nổi tiếng, ngôi sao nhạc rock và các nhà lãnh đạo doanh nghiệp. Nhiều người sử dụng các công ty vỏ bọc để giữ các mặt hàng xa xỉ như tài sản và du thuyền, cũng như các tài khoản ngân hàng ẩn danh. Thậm chí còn có tác phẩm nghệ thuật, từ cổ vật Campuchia bị cướp phá đến các bức tranh của Picasso và các bức tranh tường của Banksy.
Được gắn nhãn hiệu là các tài liệu Pandora, bộ nhớ cache bao gồm 11,9 triệu tệp từ các công ty được các khách hàng giàu có thuê để tạo ra các cấu trúc ở hải ngoại và quỹ tín thác ở các thiên đường thuế như Panama, Dubai, Monaco, Thụy Sĩ và Quần đảo Cayman.
Các hồ sơ đã bị rò rỉ cho ICIJ ở Washington. Nó đã chia sẻ quyền truy cập vào dữ liệu bị rò rỉ với một số đối tác truyền thông bao gồm Guardian, BBC Panorama, Le Monde và Washington Post. Hơn 600 nhà báo đã sàng lọc các hồ sơ như một phần của cuộc điều tra quy mô toàn cầu.
Các báo cáo của Pandora đại diện cho thông tin mới nhất - và lớn nhất về khối lượng dữ liệu - trong một loạt vụ rò rỉ dữ liệu tài chính lớn đã gây chấn động thế giới nước ngoài kể từ năm 2013.
Các báo cáo của Pandora tiết lộ hoạt động bên trong của một thế giới tài chính bóng tối, cung cấp một cơ hội hiếm hoi vào các hoạt động tiềm ẩn của một nền kinh tế nước ngoài toàn cầu, cho phép một số người giàu nhất thế giới che giấu sự giàu có của họ và trong một số trường hợp phải trả ít hoặc không phải trả thuế.
Có email, bản ghi nhớ, hồ sơ thành lập, chứng chỉ chia sẻ, báo cáo tuân thủ và các sơ đồ phức tạp thể hiện cấu trúc công ty như mê cung. Thông thường, chúng cho phép lần đầu tiên xác định được chủ sở hữu thực sự của các công ty có vỏ bọc không rõ ràng.
Bản thân việc thiết lập hoặc thu lợi từ các tổ chức nước ngoài không phải là bất hợp pháp và trong một số trường hợp, mọi người có thể có lý do chính đáng, chẳng hạn như an ninh, để làm như vậy. Nhưng sự bí mật được cung cấp bởi các thiên đường thuế đôi khi được chứng minh là hấp dẫn đối với những kẻ trốn thuế, gian lận và rửa tiền, một số người trong số họ đã bị lộ trong hồ sơ.
Các cá nhân và công ty giàu có khác cất giữ tài sản của họ ra nước ngoài để tránh nộp thuế ở nơi khác, một hoạt động hợp pháp ước tính khiến các chính phủ mất hàng tỷ USD tiền thuế.
Sau hơn 18 tháng phân tích dữ liệu được công chúng quan tâm, Guardian và các phương tiện truyền thông sẽ công bố những phát hiện của họ trong những ngày tới, bắt đầu bằng những tiết lộ về các vấn đề tài chính nước ngoài của một số nhà lãnh đạo chính trị quyền lực nhất thế giới.
Những cái tên danh giá với tài sản hàng tỷ USD không rõ ràng
Họ bao gồm người cai trị Jordan, Vua Abdullah II, người mà các tài liệu bị rò rỉ tiết lộ, đã tích lũy được một đế chế tài sản bí mật trị giá 100 triệu USD trải dài khắp Malibu, Washington và London. Nhà vua Jordan từ chối trả lời các câu hỏi cụ thể nhưng nói rằng sẽ không có gì sai khi ông sở hữu tài sản thông qua các công ty nước ngoài. Jordan dường như đã chặn trang web ICIJ vào Chủ nhật, vài giờ trước khi báo cáo của Pandora ra mắt.
Các hồ sơ cũng cho thấy gia đình Aliyev cầm quyền của Azerbaijan đã giao dịch gần 400 triệu bảng Anh bất động sản ở Vương quốc Anh trong những năm gần đây. Một trong những tài sản của họ đã được bán cho dinh thự vương miện của Nữ hoàng, hiện đang tìm cách trả 67 triệu bảng Anh cho một công ty hoạt động như bình phong cho gia đình điều hành một quốc gia thường xuyên bị cáo buộc tham nhũng. Aliyevs từ chối bình luận.
| Tài liệu Pandora có khả năng đặt ra những câu hỏi khó cho các chính trị gia trên toàn thế giới. Ảnh minh họa: Habari Entertainment |
Các tài liệu Pandora cũng đe dọa sẽ gây ra những xáo trộn chính trị cho hai nhà lãnh đạo Liên minh châu Âu. Thủ tướng Cộng hòa Séc, Andrej Babiš, người tham gia tranh cử tuần này, đang phải đối mặt với câu hỏi tại sao ông lại sử dụng một công ty đầu tư ra nước ngoài để bí mật mua lại một lâu đài 22 triệu USD ở miền nam nước Pháp vào năm 2009.
Cùng ngày, Thủ tướng Séc Andrej Babis đã phủ nhận bất kỳ hành vi sai trái nào về việc sử dụng các cấu trúc tài chính hải ngoại như tài liệu Pandora công bố. Phát biểu trong một cuộc tranh luận trên truyền hình do CNN Prima News tổ chức, ông Babis phủ nhận mọi hành vi sai trái.
Theo ông, “Số tiền rời khỏi ngân hàng Séc, đã bị đánh thuế, đó là tiền của tôi, và được trả lại cho một ngân hàng ở Séc". Khi được hỏi liệu ông có vi phạm bất kỳ luật nào ở Cộng hòa Séc, Pháp hay Hoa Kỳ liên quan đến việc mua bất động sản năm 2009 hay không, ông Babis nói: "Tất nhiên là không ... Đó là tiền bị đánh thuế". Babis cho biết một cuộc kiểm toán đã được thực hiện trước đây đã chứng minh rằng ông có đủ thu nhập và bị đánh thuế cho giao dịch.
Và tại Síp, bản thân là một trung tâm nước ngoài gây tranh cãi, Chủ tịch Nicos Anastasiades có thể được yêu cầu giải thích lý do tại sao một công ty luật do ông thành lập bị cáo buộc che giấu tài sản của một tỷ phú Nga gây tranh cãi đằng sau những chủ sở hữu công ty giả mạo. Công ty phủ nhận bất kỳ hành vi sai trái nào, trong khi Tổng thống Síp nói rằng ông không còn đóng vai trò tích cực trong các vấn đề của nó.
Không phải tất cả mọi người có tên trong các giấy tờ Pandora đều bị buộc tội làm sai. Các hồ sơ bị rò rỉ tiết lộ rằng cựu Thủ tướng Anh Tony và vợ Cherie Blair đã tiết kiệm được 312.000 bảng Anh tiền thuế bất động sản khi họ mua một tòa nhà ở London thuộc sở hữu của gia đình một bộ trưởng nổi tiếng người Bahrain.
Cựu thủ tướng và vợ đã mua văn phòng trị giá 6,5 triệu bảng Anh ở Marylebone bằng cách mua lại một công ty nước ngoài British Virgin Islands (BVI). Mặc dù động thái này không phải là bất hợp pháp và không có bằng chứng cho thấy vợ chồng ông Blairs chủ động tìm cách trốn thuế tài sản, nhưng thỏa thuận nêu rõ một lỗ hổng khiến các chủ sở hữu bất động sản giàu có không phải trả một khoản thuế phổ biến đối với người Anh bình thường.
Tổng thống Ukraine, Volodymyr Zelenskiy, người được bầu vào năm 2019 với cam kết làm sạch nền kinh tế tham nhũng khét tiếng và chịu ảnh hưởng của giới tài phiệt của đất nước ông, cũng có tên trong vụ rò rỉ này. Theo đó, trong chiến dịch tranh cử, ông Zelenskiy đã chuyển 25% cổ phần của mình trong một công ty nước ngoài cho một người bạn thân hiện đang làm cố vấn hàng đầu của Tổng thống. Ông Zelenskiy từ chối bình luận và không rõ liệu anh ta có còn là người thụ hưởng hay không.
| Tổng thống Nga, Vladimir Putin, người mà Mỹ nghi ngờ có tài sản bí mật, không có tên trong hồ sơ Pandora chuẩn bị được công bố. |
Tổng thống Nga, Vladimir Putin, người mà Mỹ nghi ngờ có tài sản bí mật, không có tên trong hồ sơ. Nhưng có rất nhiều cộng sự thân cận, bao gồm cả người bạn thân nhất của ông từ thời thơ ấu - Petr Kolbin quá cố - người mà các nhà phê bình gọi là “ví” cho sự giàu có của ông Putin, và một người phụ nữ mà nhà lãnh đạo Nga được cho là từng có quan hệ tình cảm. Không ai trả lời về thông tin này.
Con đường mòn hải ngoại cũng trải dài từ châu Phi sang châu Mỹ Latinh đến châu Á, và có khả năng đặt ra những câu hỏi khó cho các chính trị gia trên toàn thế giới. Tại Pakistan, Moonis Elahi, một bộ trưởng nổi tiếng trong chính phủ của Thủ tướng Imran Khan, đã liên hệ với một nhà cung cấp nước ngoài ở Singapore về việc đầu tư 33,7 triệu USD.
Ở Kenya, Tổng thống Uhuru Kenyatta đã tự nhận mình là kẻ thù của tham nhũng. Vào năm 2018, Kenyatta, ông nói với BBC: “Tài sản của mọi công chức phải được kê khai công khai để mọi người có thể đặt câu hỏi và đặt câu hỏi: thế nào là hợp pháp?”
Ông ta sẽ phải chịu áp lực để giải thích lý do tại sao ông và những người thân cận của mình tích lũy được hơn 30 triệu USD của tài sản ở nước ngoài, bao gồm cả tài sản ở London. Tổng thống Kenyatta không trả lời các câu hỏi về việc liệu khối tài sản của gia đình ông có được khai báo với các cơ quan chức năng ở Kenya hay không.
Chỉ mặt "Thủ đô điều phối" thế giới tài chính hải ngoại bí ẩn
Các hồ sơ bị rò rỉ cũng minh họa một cách sinh động vai trò điều phối trung tâm của London trong thế giới tài chính hải ngoại bí ẩn. Thủ đô của Vương quốc Anh là nơi đặt trụ sở của các nhà quản lý tài sản, công ty luật, đại lý thành lập công ty và kế toán. Tất cả đều tồn tại để phục vụ những khách hàng siêu giàu của họ. Nhiều tài phiệt sinh ra ở nước ngoài được hưởng quy chế “không định cư”, có nghĩa là họ không phải trả thuế đối với tài sản ở nước ngoài của mình.
| Thủ đô của Vương quốc Anh đóng vai trò điều phối trong thế giới tài chính hải ngoại bí ẩn. |
Các báo cáo của Pandora cũng đặt một tiêu điểm tiết lộ vào chính hệ thống hải ngoại. Trong một diễn biến có thể khiến Tổng thống Mỹ Joe Biden, người đã cam kết dẫn đầu các nỗ lực quốc tế để mang lại sự minh bạch cho hệ thống tài chính toàn cầu, lo lắng khi Hoa Kỳ nổi lên từ vụ rò rỉ với tư cách là một thiên đường thuế hàng đầu. Các hồ sơ cho thấy bang Nam Dakota, đặc biệt, đang che chở hàng tỷ USD tài sản liên quan đến các cá nhân trước đây bị cáo buộc tội phạm tài chính nghiêm trọng.
Gerard Ryle, Giám đốc ICIJ, cho biết các chính trị gia hàng đầu tổ chức tài chính của họ tại các thiên đường thuế có cổ phần trong hiện trạng và có thể là một trở ngại cho việc cải cách kinh tế trong nước.
Ông hy vọng các tài liệu Pandora sẽ có tác động lớn hơn những lần rò rỉ trước đó, đặc biệt là vì chúng đang đến giữa một trận đại dịch làm trầm trọng thêm tình trạng bất bình đẳng và buộc các chính phủ phải vay những khoản tiền chưa từng có vốn được gánh vác bởi những người đóng thuế bình thường. Ông Ryle nói: “Đây là tài liệu của Panama về giai đoạn này. Nó rộng hơn, phong phú hơn và có nhiều chi tiết hơn”.
Theo một nghiên cứu năm 2020 của Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) có trụ sở tại Paris, ít nhất 11,3 tỷ đô la tài sản được giữ ở nước ngoài. “Đây là số tiền đang bị thất thoát vào các kho bạc trên toàn thế giới và tiền có thể được sử dụng để thu hồi từ COVID-19”, ông Ryle nói.