Cho đến nay, Đông Nam Á đã sản xuất được 52 startup trị giá trên 1 tỷ USD. Đặc biệt, năm 2021 đã chứng kiến số lượng công ty khởi nghiệp đạt được vị thế đáng mơ ước này tăng kỷ lục, với những ví dụ đáng chú ý như Ninja Van và Carro của Singapore, cũng như MoMo của Việt Nam, cùng những công ty khác.
Chứng kiến startup kỳ lân ngày càng trở nên phổ biến trong khu vực, người ta không thể không tự hỏi: bí mật đằng sau sự gia tăng nhanh chóng là gì?
CÁC YẾU TỐ GÓP PHẦN THÀNH CÔNG
Sự trỗi dậy của các kỳ lân Đông Nam Á có thể bắt nguồn từ nhiều yếu tố, mỗi yếu tố đóng một vai trò quan trọng trong việc định hình thành công của họ. Đầu tiên, dân số đáng kể của khu vực, hơn 650 triệu người, mang đến cho các công ty khởi nghiệp tiềm năng thị trường to lớn. Điều này đã thúc đẩy nhu cầu đối với các dịch vụ kỹ thuật số, đặc biệt trong các lĩnh vực đang phát triển mạnh mẽ như thương mại điện tử, fintech và gọi xe.
Hơn nữa, tầng lớp trung lưu đang phát triển với thu nhập khả dụng ngày càng tăng đã thúc đẩy chi tiêu của người tiêu dùng cho các dịch vụ kỹ thuật số. Với việc các thiết bị di động ngày càng trở nên phổ biến, các công ty khởi nghiệp đã áp dụng các chiến lược ưu tiên thiết bị di động để phục vụ đối tượng ngày càng tăng này, mở rộng cơ sở người dùng của họ trong quá trình này.
Công ty khởi nghiệp Gojek của Indonesia là một ví dụ điển hình về cách tầng lớp trung lưu thu nhập khả dụng ngày càng tăng ở Đông Nam Á đang thúc đẩy chi tiêu cho các dịch vụ kỹ thuật số. Ban đầu là một ứng dụng gọi xe, Gojek đã chuyển hướng sang mô hình siêu ứng dụng ưu tiên thiết bị di động để đáp ứng sự phổ biến ngày càng tăng của các thiết bị di động và dịch vụ kỹ thuật số. Họ đã mở rộng dịch vụ sang thanh toán kỹ thuật số (GoPay), giao đồ ăn (GoFood), mua sắm hàng tạp hóa (GoMart và GoShop) và thậm chí cả dịch vụ làm đẹp (GoGlam) — tất cả đều có thể thực hiện được nhờ nhu cầu cao và mức độ sẵn sàng chi trả cho sự tiện lợi. Chiến lược này không chỉ mở rộng đáng kể cơ sở người dùng của họ ở Indonesia mà còn chứng tỏ thành công ở các thị trường Đông Nam Á khác như Việt Nam, Thái Lan và Singapore, chứng minh cách các công ty khởi nghiệp có thể tận dụng các xu hướng kinh tế xã hội của khu vực.
Cuối cùng, sự bùng nổ đầu tư từ cả các công ty đầu tư mạo hiểm trong nước và quốc tế đã thúc đẩy tăng trưởng của khu vực. Một báo cáo của Google, Temasek và Bain & Company dự đoán nền kinh tế kỹ thuật số của Đông Nam Á sẽ đạt mức đáng kinh ngạc là 360 tỷ USD vào năm 2025. Sự mở rộng dự kiến này đã thu hút đầu tư đáng kể với hơn 8 tỷ USD được đổ vào lĩnh vực này chỉ riêng trong năm 2020, làm nổi bật tiềm năng to lớn của khu vực và khả năng sản xuất nhiều kỳ lân hơn nữa trong những năm tới.
VAI TRÒ CỦA CHÍNH PHỦ VÀ CÁC SÁNG KIẾN KHỞI NGHIỆP Ở ĐÔNG NAM Á
Các chính sách của chính phủ, ưu đãi tài chính, vườn ươm và chương trình thúc đẩy đóng một vai trò quan trọng trong việc hình thành hệ sinh thái mạnh mẽ, giúp trao quyền cho các công ty khởi nghiệp công nghệ Đông Nam Á đạt được trạng thái kỳ lân. Những ví dụ điển hình như Sáng kiến Startup SG của Singapore, cung cấp các chương trình hỗ trợ khác nhau cho các công ty khởi nghiệp địa phương; Chương trình “1.000 công ty khởi nghiệp” của Indonesia, nhằm nuôi dưỡng các dự án kỹ thuật số mới; “Đạo luật Khởi nghiệp Sáng tạo” của Philippines, mang lại những lợi ích quan trọng như miễn thuế và tiếp cận nguồn tài trợ dễ dàng hơn.
Khu vực này cũng đã chứng kiến sự gia tăng số lượng các cơ sở ươm tạo, bao gồm cả MaGIC của Malaysia, DTAC Accelerate của Thái Lan và VIISA của Việt Nam. Các tổ chức này cung cấp cố vấn, tài nguyên và tài trợ để giúp các công ty khởi nghiệp đẩy nhanh tốc độ phát triển, tiếp tục củng cố hệ sinh thái. Những biện pháp và sáng kiến hỗ trợ này đã mở đường cho sự phát triển nhanh chóng của các công ty khởi nghiệp công nghệ ở Đông Nam Á, đưa khu vực này đi đầu trong bối cảnh khởi nghiệp toàn cầu.
NHỮNG THÁCH THỨC MÀ CÁC CÔNG TY KHỞI NGHIỆP ĐÔNG NAM Á PHẢI ĐỐI MẶT
Trong khi các công ty khởi nghiệp công nghệ Đông Nam Á đang tăng trưởng, họ vẫn phải đối mặt với vô số thách thức cần giải quyết. Một thách thức như vậy là cơ sở hạ tầng và khung pháp lý không đầy đủ, có thể cản trở sự phát triển của các công ty khởi nghiệp. Chẳng hạn, kết nối internet không nhất quán ở một số khu vực Đông Nam Á cản trở việc mở rộng thị trường tiềm năng cho các dịch vụ kỹ thuật số.
Hơn nữa, bối cảnh pháp lý và quy định của khu vực phức tạp, gây khó khăn cho các công ty khởi nghiệp điều hướng. Chẳng hạn, một công ty khởi nghiệp công nghệ có trụ sở tại Singapore có thể cần hiểu các luật cụ thể liên quan đến quyền riêng tư dữ liệu và an ninh mạng ở Malaysia, Indonesia hoặc Philippines nếu họ muốn mở rộng hoạt động trên khắp Đông Nam Á.
Trong bối cảnh công nghệ tài chính, nếu startup muốn hoạt động ở một thị trường mới như Ấn Độ, nó có thể gặp phải các quy định khác nhau liên quan đến hệ thống thanh toán kỹ thuật số và quy định về tiền điện tử. Chẳng hạn, mặc dù tiền điện tử có thể được chấp nhận và quản lý ở Singapore, nhưng chúng có thể bị hạn chế hoặc thậm chí bị đặt ngoài vòng pháp luật ở Ấn Độ. Điều này có thể yêu cầu những điều chỉnh lớn trong mô hình kinh doanh của công ty khởi nghiệp để đảm bảo tuân thủ.
Sự phức tạp trong môi trường pháp lý và quy định này khiến việc mở rộng quy mô trên toàn khu vực trở nên khó khăn hơn nhiều đối với các công ty khởi nghiệp, một bước quan trọng để đạt được trạng thái kỳ lân. Các công ty khởi nghiệp sẽ cần điều chỉnh các mô hình và thực tiễn kinh doanh của họ cho phù hợp với từng thị trường mới, điều này có thể tốn thời gian, tốn kém và chuyển hướng các nguồn lực có giá trị ra khỏi hoạt động cốt lõi. Những hạn chế này đặt ra một rào cản đáng kể cho các công ty mới thành lập.
Cuối cùng, khan hiếm tài năng công nghệ trong khu vực cũng là trở ngại đáng kể cho các công ty khởi nghiệp. Nhiều người gặp khó khăn trong việc tuyển dụng các nhà phát triển lành nghề, nhà khoa học dữ liệu và các chuyên gia công nghệ khác, do đó, có thể làm chậm quỹ đạo tăng trưởng và hạn chế tiềm năng trở thành người khổng lồ trong ngành. Trên thực tế, một nghiên cứu của Google và Temasek cho thấy Đông Nam Á sẽ cần thêm 40 triệu nhân viên công nghệ vào năm 2030 để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng đối với các dịch vụ kỹ thuật số. Một số công ty khởi nghiệp đã cảm nhận được tác động của sự thiếu hụt này:
Dù vậy, hệ sinh thái khởi nghiệp công nghệ Đông Nam Á đã đạt được những tiến bộ đáng kể trong những năm gần đây, chứng kiến sự gia tăng đột biến của các công ty đạt được trạng thái kỳ lân đáng mơ ước. Bất chấp những thách thức cố hữu, tiềm năng để các công ty khởi nghiệp này phát triển và gia nhập hàng ngũ kỳ lân vẫn còn rất lớn. Sự hội tụ của thị trường rộng lớn trong khu vực, đầu tư leo thang và dân số trẻ, am hiểu công nghệ tạo thành một môi trường nuôi dưỡng cho các công ty khởi nghiệp phát triển thịnh vượng.
Khi nền kinh tế kỹ thuật số ở Đông Nam Á tiếp tục quỹ đạo đi lên, rõ ràng là sẽ có thêm nhiều kỳ lân xuất hiện trong khu vực. Bằng cách khéo léo giải quyết các trở ngại và tận dụng các cơ hội, các công ty khởi nghiệp Đông Nam Á có vị trí thuận lợi để tạo ra tác động lâu dài đến bối cảnh khởi nghiệp công nghệ toàn cầu — thậm chí có thể khiến Thung lũng Silicon phải ghen tị với năng lực sản xuất kỳ lân của họ.