Hoạt động của con người và phát triển kinh tế trong những năm qua gây ra sự mất cân bằng tự nhiên, biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường. Phần lớn các doanh nghiệp Việt Nam đang kinh doanh dựa trên mô hình tuyến tính (khai thác tài nguyên thiên nhiên để sản xuất nguyên vật liệu và sản phẩm, bán ra thị trường và thải rác ra môi trường), nguyên vật liệu đầu vào được sử dụng một lần, không chỉ gây lãng phí mà còn làm ảnh hưởng đến sự cân bằng sinh thái tự nhiên.
Để đảm bảo sự phát triển bền vững, các chuyên gia cho rằng các doanh nghiệp cần thiết phải dịch chuyển từ mô hình kinh tế tuyến tính sang mô hình kinh tế tuần hoàn (sản xuất, tiêu dùng và tái chế nhằm tăng vòng đời của nguyên liệu và sản phẩm) nhằm giúp giảm khai thác tài nguyên và giảm thiểu ô nhiễm môi trường.
Mới đây, tại hội nghị phát triển bền vững 2023 với chủ đề “Con đường màu xanh", các doanh nghiệp đầu ngành cũng đưa ra những giải pháp, lựa chọn hành động và biện pháp thực hành.
Theo bà Đặng Huỳnh Ức My, Phó Chủ tịch HĐQT công ty cổ phần Thành Thành Công – Biên Hòa (TTC AgriS) cho biết, trong suốt thời gian qua TTC AgriS luôn kiên định trên hành trình phát triển bền vững khi xây dựng chiến lược kinh doanh "xanh". Công ty tập trung phát triển và hoàn thiện chuỗi giá trị cây trồng, chuyển đổi mô hình canh tác sang hướng hữu cơ, tối ưu hóa giá trị cây trồng khi tận dụng tối đa nguồn nguyên liệu từ các phế phụ phẩm trong quá trình sản xuất, ưu tiên sử dụng các nguyên liệu sinh khối, hạn chế phát thải nhà kính, chủ động nghiên cứu và áp dụng giải pháp ong mắt đỏ phòng trừ sâu bệnh từ thiên địch, không gây tồn dư thuốc bảo vệ thực vật trên nông sản.
Còn Công ty Nestlé Việt Nam đã chuyển dịch sang mô hình kinh tế tuần hoàn từ khâu thiết kế sản phẩm đến việc biến chất thải thành nguồn nguyên liệu giá trị, nhằm bảo vệ môi trường và nguồn tài nguyên.
Ông Binu Jacob, Tổng giám đốc của Nestlé Việt Nam chia sẻ, ô nhiễm môi trường và sự cạn kiệt tài nguyên đang phá vỡ vòng tuần hoàn tái tạo tự nhiên và gây biến đổi khí hậu. Hoạt động của con người và doanh nghiệp là tác nhân gây ra các vấn đề này. Ông Binu Jacob cho rằng doanh nghiệp nên tiên phong chuyển đổi sang mô hình kinh tế tuần hoàn để đảm bảo phát triển bền vững, hạn chế tác động đến môi trường cũng như đáp ứng kỳ vọng của người tiêu dùng và tuân thủ các quy định về môi trường.
Khảo sát của công ty tư vấn Bain về Quản trị môi trường, xã hội và doanh nghiệp khu vực châu Á - Thái Bình Dương năm 2022 cho thấy người tiêu dùng ở các nước đang phát triển, như Việt Nam, Philippines, Indonesia, quan tâm về môi trường và xã hội nhiều hơn so với các nước phát triển như Úc, Nhật Bản, Hàn Quốc.
Đáng chú ý, khảo sát cũng cho thấy người tiêu dùng tại Việt Nam đứng đầu danh sách về mong muốn doanh nghiệp đóng vai trò dẫn dắt quá trình chuyển đổi để phát triển bền vững. Trong khi đó, ở các nước như Malaysia,Trung Quốc, Singapore, Thái Lan, người tiêu dùng kỳ vọng chính phủ giữ vai trò này. Kết quả khảo sát dựa trên ý kiến của gần 17.000 người tại 11 quốc gia.
Các chuyên gia cho rằng, để chuyển đổi thành công sang mô hình kinh tế tuần hoàn cần đảm bảo 3 nguyên tắc, bắt đầu từ thay đổi thiết kế sản phẩm, gồm: loại bỏ rác thải và ô nhiễm; tăng vòng đời sản phẩm và nguyên vật liệu; tái tạo các hệ sinh thái tự nhiên. Đồng thời, mô hình này cần được doanh nghiệp áp dụng trong 5 giai đoạn: cải tiến thiết kế sản phẩm nhằm tăng khả năng tái chế và tái sử dụng; quá trình sản xuất hạn chế/ không tạo ra rác thải; tiêu dùng có trách nhiệm; quản lý rác thải; và biến chất thải thành nguồn nguyên liệu giá trị thông qua việc tái sử dụng và tái chế; trong đó, khâu thiết kế đóng vai trò quan trọng vì có thể giúp giảm rác thải ngay từ lúc sản phẩm chưa đến tay người tiêu dùng.
Hiện nhiều doanh nghiệp trên thế giới cũng đã chuyển đổi dần sang mô hình kinh tế tuần hoàn. Tại Việt Nam, Nestlé là một trong những doanh nghiệp tiên phong với các sáng kiến giúp giảm phát thải và bảo vệ tài nguyên; trong đó, các cải tiến thiết kế nhằm loại bỏ những phần bao bì không cần thiết, giảm sử dụng nhựa nguyên sinh, thay thế bằng nguyên liệu thân thiện môi trường đã giúp Nestlé Việt Nam giảm gần 2.500 tấn bao bì nhựa trong 2 năm (2021 - 2022). Đến nay, khoảng 94% bao bì sản phẩm của công ty được thiết kế có thể tái chế và tái sử dụng.
Một số sáng kiến của Nestlé Việt Nam có thể kể đến như sử dụng nhựa PE tái sinh cho bao bì sản phẩm NESCAFÉ, chuyển từ ống hút nhựa dùng một lần sang ống hút giấy đạt chứng chỉ Quản lý rừng bền vững (FSC) đối với toàn bộ sản phẩm uống liền. Hiện Nestlé Việt Nam cũng đang hướng đến sử dụng bao bì đơn lớp giúp tái chế dễ dàng hơn.
Trong sản xuất, việc áp dụng mô hình kinh tế tuần hoàn đã giúp tất cả các nhà máy của Nestlé Việt Nam đạt mục tiêu “Không chất thải chôn lấp ra môi trường” từ năm 2015, thông qua hoạt động thu gom, phân loại, tái chế và tái sử dụng chất thải.
Hiện 100% bã cà phê sau sản xuất của Nestlé Việt Nam được tái sử dụng làm nguyên liệu sinh khối, giúp giảm tiêu thụ khí đốt và giảm thải khí CO2. Bùn thải không nguy hại từ hoạt động sản xuất sau khi được xử lý cũng dùng để sản xuất phân bón. Cát thải lấy từ lò hơi được cung cấp cho nhà sản xuất gạch không nung tại địa phương, phục vụ cho các công trình xây dựng.
Một khi sản phẩm đến tay người dùng, sự đón nhận và chung tay của người tiêu dùng đối với sản phẩm đến từ kinh tế tuần hoàn sẽ là động lực để doanh nghiệp tiếp tục chuyển đổi. Chính vì thế, Nestlé Việt Nam thực hiện nhiều hoạt động truyền thông, nâng cao nhận thức và thay đổi hành vi tiêu dùng, bao gồm: Triển khai hàng loạt chương trình như "Nói không với nhựa dùng một lần", "Thu gom và phân loại bao bì đã qua sử dụng",..
Ngoài ra, theo ông Binu Jacob, sự hợp tác đa bên chính là chìa khóa dẫn đến sự thành công của mô hình kinh tế tuần hoàn. Theo đó, công ty La Vie, thành viên của Tập đoàn Nestlé tại Việt Nam, đang hỗ trợ doanh nghiệp trong nước thu gom và tái chế chai nhựa. Nestlé Việt Nam và La Vie cũng là thành viên sáng lập của Liên minh Tái chế bao bì Việt Nam (PRO Việt Nam) - quy tụ những công ty hàng đầu trong lĩnh vực hàng tiêu dùng, bán lẻ và bao bì nhằm giúp quá trình thu gom và tái chế bao bì thực hiện theo cách dễ tiếp cận, bền vững hơn./.
>>>MAGGI Professional đồng hành cùng Lễ hội Bánh mì lần thứ nhất năm 2023