Tại sao AI là biên giới mới trong cạnh tranh Trung Quốc-Mỹ
Cuộc chạy đua giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc để giành quyền tối cao về trí tuệ nhân tạo (AI) đang gây lo ngại, do công nghệ này có khả năng lan truyền thông tin sai lệch, tăng cường giám sát của chính phủ và gây hại cho khí hậu, Meredith Whittaker, chủ tịch của Signal Foundation (Công ty con là Signal Messenger LLC, chịu trách nhiệm phát triển ứng dụng nhắn tin Signal), cảnh báo.
"AI là một loại thuật ngữ tiếp thị và rất nhiều công ty bán rất ít công nghệ AI nhưng cũng tự coi mình là công ty AI. Tuy nhiên, đó là công nghệ mà chỉ một số ít công ty và chính phủ có quyền phát triển và triển khai", Meredith Whittaker, chủ tịch của Signal Foundation nói với tờ Nikkei Asia trong một cuộc phỏng vấn gần đây ở Tokyo.
Meredith Whittaker, chủ tịch của Signal Foundation, cho biết sự phát triển của AI đặt ra một mối đe dọa về môi trường, bên cạnh việc làm gia tăng các vấn đề xã hội và chính phủ. (Nguồn ảnh của Florian Hetz).
AI đã nổi lên như một mặt trận mới nhất trong cuộc cạnh tranh Mỹ-Trung Quốc. Bắc Kinh cũng đã xây dựng một hệ thống giám sát khổng lồ dựa trên AI trên khắp Trung Quốc và đặt mục tiêu đưa nước này trở thành "trung tâm đổi mới trí tuệ nhân tạo hàng đầu thế giới" vào năm 2030. Trong khi đó, các doanh nghiệp và học giả Mỹ đang kêu gọi Washington rót tiền vào phát triển AI để tránh bị Trung Quốc bỏ lại phía sau. Whittaker cho biết những tiến bộ của AI trong thập kỷ qua dựa trên "lượng dữ liệu khổng lồ và sức mạnh tính toán mà chỉ những công ty công nghệ lớn nhất ở Mỹ và Trung Quốc sở hữu".
Whittaker tham gia hội đồng quản trị của Signal, nền tảng đằng sau ứng dụng nhắn tin được mã hóa miễn phí cùng tên, vào năm 2020 và trở thành chủ tịch của Signal Foundation vào năm 2022. Năm 2021, cô được Ủy ban Thương mại Liên bang Mỹ mời làm cố vấn cấp cao về trí tuệ nhân tạo.
Trong cuộc phỏng vấn với Nikkei, cô ấy đã nói cụ thể về ChatGPT, sự nổi tiếng của nó đã thúc đẩy các công ty công nghệ lớn ở cả Hoa Kỳ và Trung Quốc đẩy nhanh kế hoạch cho các phiên bản chatbot do AI cung cấp của riêng họ.
"ChatGPT được thổi phồng quá mức. Có những lo ngại thực sự về hành vi trộm cắp tài sản trí tuệ, khả năng tạo ra thông tin sai lệch và làm vẩn đục nguồn nước của hệ sinh thái thông tin", Whittaker nói.
Cuộc chạy đua phát triển thế hệ AI tiếp theo không chỉ diễn ra giữa các công ty công nghệ như Microsoft và Google — mà còn giữa các quốc gia đang nỗ lực hết mình để thúc đẩy và phát triển công nghệ của riêng mình. Ảnh: @AFP.
Nhận xét của cô ấy được đưa ra khi nhiều nhà lãnh đạo công nghệ, bao gồm cả Elon Musk, đã ký một bức thư ngỏ vào tuần trước kêu gọi ngừng toàn cầu việc đào tạo các hệ thống AI "mạnh hơn GPT-4" trong ít nhất sáu tháng, với lý do "rủi ro sâu sắc cho xã hội và nhân loại". OpenAI do Microsoft hậu thuẫn đã phát hành GPT-4 vào tháng trước, một phiên bản mạnh mẽ hơn của công nghệ làm nền tảng cho ChatGPT.
Tuy nhiên, mối quan tâm của Whittaker không chỉ giới hạn ở một nền tảng hoặc công ty duy nhất. Cô nói: "Công nghệ AI là những công cụ được xây dựng bằng các nguồn lực tập trung và chúng có thể được áp dụng mạnh mẽ để tăng cường kiểm soát xã hội, tăng cường khả năng giám sát, tự động hóa việc ra quyết định quan trọng về mặt xã hội cũng như giảm quyền lực và vị thế của người lao động".
Theo Whittaker, "cuộc chạy đua vũ trang" giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới đang được sử dụng ở Mỹ để chống lại các quy định chặt chẽ hơn đối với lĩnh vực công nghệ.
"Chúng tôi ngày càng thấy các lập luận lấy Trung Quốc làm trung tâm chống lại trách nhiệm giải trình công nghệ, và chống độc quyền khiến các biện pháp can thiệp theo quy định này trở thành rào cản đối với tiến bộ quốc gia trong cái gọi là 'cuộc chạy đua vũ trang AI' này. Nhưng các công nghệ AI có thể giúp tăng sức mạnh của những người đã có nó - các bang và các công ty lớn - so với những người chưa có. Đây không phải là lời biện minh mà đa số chúng ta nên hài lòng với nó", cô nói.
Trong bối cảnh quân sự, AI có nhiều ứng dụng, từ giám sát và trinh sát đến hậu cần và khả năng chỉ huy và kiểm soát. Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc đã chi hơn 1,6 tỷ đô la hàng năm trong những năm gần đây cho các hệ thống hỗ trợ AI, theo ước tính năm 2021 của Trung tâm An ninh và Công nghệ Mới nổi, một tổ chức nghiên cứu chính sách tại Đại học Georgetown. Trong khi đó, Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ có thể đã chi từ 800 triệu đến 1,3 tỷ USD.
Tuy nhiên, xét về đầu tư tư nhân, Mỹ dẫn đầu thế giới. Theo Báo cáo chỉ số trí tuệ nhân tạo năm 2023 do Đại học Stanford công bố tuần trước, đầu tư AI tư nhân ở Mỹ đạt 47,4 tỷ USD vào năm 2022, so với 13,4 tỷ USD của Trung Quốc, ở vị trí thứ hai. Tuy nhiên, Trung Quốc vẫn dẫn đầu về các loại ấn phẩm nghiên cứu AI khác nhau.
Ngoài tác động xã hội và chính phủ, Whittaker cho biết sự phát triển của AI cũng gây ra mối đe dọa về môi trường.
Công nghệ AI là những công cụ được xây dựng bằng các nguồn lực tập trung và chúng có thể được áp dụng mạnh mẽ để tăng cường kiểm soát xã hội, tăng cường khả năng giám sát, tự động hóa việc ra quyết định quan trọng về mặt xã hội cũng như giảm quyền lực và vị thế của người lao động. Ảnh: @AFP.
Cô nói: "Từ góc độ dấu vết khí hậu, việc đào tạo một mô hình ngôn ngữ lớn đòi hỏi cường độ tính toán rất cao, do đó cần một lượng điện năng máy tính khổng lồ và tiêu tốn một lượng năng lượng khổng lồ".
Mặc dù không có điểm chuẩn tiêu chuẩn để theo dõi cường độ carbon thải ra của các hệ thống AI, nhưng đào tạo mô hình Bloom, mô hình ngôn ngữ lớn đa ngôn ngữ, khoa học mở, truy cập mã nguồn mở lớn nhất thế giới, đã thải ra lượng carbon gấp 25 lần so với việc một người du lịch hàng không tạo ra trong một chuyến bay từ New York đến San Francisco, theo báo cáo của Stanford.
"Tôi không phải là người chống lại các công ty công nghệ hay chống lại chính phủ. Nhưng tôi nghĩ rằng các động cơ thúc đẩy các công ty công nghệ và các chính trị gia có thể dẫn đến những kết quả có hại, và những tác hại cũng như sai sót của AI phải được đặt câu hỏi", Whittaker nói thêm.
Huỳnh Dũng- Theo Asia.nikkei